Onze gezondheidszorg in 2020: minder systeem, meer mens
09 januari 2020
Zeven jaar geleden projecteerde ik een groot vraagteken op het scherm in het auditorium van het UZ Brussel: ‘Bestaan wij nog in 2020?’. Een paar medewerkers verslikten zich mogelijk in het broodje dat werd aangeboden tijdens de middagsessies over het Toekomstplan van het ziekenhuis. Mijn verhaal van het Toekomstplan toen was een wake up call. Alles is vandaag immers volatiel.
Als ik iedereen terneergeslagen terug wilde laten keren naar de werkplek, dan had ik de middagsessie na de eerste helft kunnen beëindigen. Maar dat was buiten Abraham Lincoln gerekend. Hij wist al in 1860: ‘The best way to predict the future is to create it.’ Dit projecteerde ik ook op het scherm. Het Toekomstplan was een oproep aan alle medewerkers van het ziekenhuis om zelf mee vorm te geven aan die toekomst vol uitdagingen en onzekerheden.
Wakker worden
We zijn nu 2020 en de wereld is er niet rustiger op geworden, integendeel. Maar samen met de onrust en onzekerheid is er iets anders beginnen groeien in de maatschappij: een toenemende behoefte aan zingeving, aan duurzaamheid. ‘Woke’ zou één van de trends van 2019 zijn: een groeiende alertheid bij mensen op wat er speelt in de wereld. Letterlijk een ‘wakker zijn’, en niet in het minst bij de jongere generaties, zoals ondermeer de klimaatbeweging laat zien.
"Er is een gevoel van 'woke' nodig in de gezondheidszorg"
Zo in de eerste dagen van een heel nieuw decennium heb ik het gevoel dat er ook een gevoel van ‘woke’ nodig is in de gezondheidszorg. Dat het momentum er is om allemaal samen wakker te worden in een nieuw tijdperk waarin we de problemen in de gezondheidszorg niet langer proberen op te lossen vanuit de oude aannames en een focus op systemen, efficiëntie en financieel-economische motieven. Kwaliteit, welzijn, waarden zijn ondergeschikt geraakt aan productiviteit. Om over 10 jaar nog een duurzame gezondheidszorg te hebben, zullen we fundamentele koerswijzigingen moeten invoeren.
Kwaliteit als basis voor vertrouwen
Een recente indicatie daarvan is de lopende discussie over accreditaties en hoe ver die moeten gaan. Die werd o.m. aangezwengeld door de ziekenhuizen van GZA Antwerpen die eind vorig jaar beslisten om de samenwerking met JCI, de Amerikaanse organisatie voor accreditatie van kwaliteit en patiëntveiligheid, stop te zetten. Ook bij andere ziekenhuizen en in het UZ Brussel zijn al langer kritische geluiden te horen. In maart 2020 gaat het UZ Brussel volop voor de hernieuwing van zijn JCI-accreditatie, maar tegelijk delen we de bekommernis om minder registratie-, annotatie- en controledruk te leggen en onze zorgverleners vooral meer ruimte te kunnen geven om bezig te zijn met de essentie: hun patiënten.
Het is belangrijk ons te realiseren waar het met accreditaties eigenlijk om draait: om vertrouwen. Wie ziek is en daardoor kwetsbaar, moet vertrouwen kunnen hebben in de zorgkwaliteit en de patiëntveiligheid. Dit draait niet louter om biomedische aspecten maar ook om bijvoorbeeld de manier waarop een patiënt en zijn/haar omgeving wordt bejegend. Wanneer de accreditatie dermate focust op processen en procedures dat er nog onvoldoende ruimte is voor de mens – zowel de patiënt als de medewerker – slaat ze over in een uiterste en moet ze worden herzien. Op dat punt zijn we bijna aanbeland. Het is aan de overheden die aan de zorgorganisaties criteria opleggen om terzake een initiatief te nemen dat geldt voor alle zorgaanbieders.
"Laat ons een positieve kanteling maken naar meer essentie"
Ik hoop dat we het komende decennium de positieve kanteling kunnen maken naar meer essentie: minder systeem, meer mens.
Zal het UZ Brussel nog bestaan in 2030? Zeker wel. Op Madame Soleil en haar toekomstbol vertrouw ik niet, wel op de gedrevenheid, alertheid en deskundigheid van de mensen in ons ziekenhuis én van iedereen die zich inzet voor de patiënt.
Ik wens u allen een ‘wakker’ 2020.
Elk blogbericht op ‘UZ Brussel blogt’ weerspiegelt enkel de mening van de respectievelijke auteur.
