"Er is moedig leiderschap nodig."

"Er is moedig leiderschap nodig."

15 juni 2020

We kunnen terugblikken op woelige weken, die zowel hoopvol als frustrerend waren. Hoopvol door de inzet, solidariteit en flexibiliteit van zoveel mensen om samen het coronavirus te bestrijden. Frustrerend ook, omdat het tekort in de zorg nu echt schrijnend duidelijk werd. ā€œKom uit uw kot, maar niet te zot!ā€ klinkt het nu voor de burger, maar voor de beleidsmakers mag het eerder klinken als ā€œKom uit uw koterij en doe eens zot!ā€ Om de toekomstige crisissen beter aan te pakken, is moedig leiderschap nodig.

Heeft de coronacrisis lang genoeg geduurd om verandering te bestendigen? We vrezen helaas van niet. De coronacrisis weegt zwaar door, zowel op sociaal als economisch vlak en niet in het minst voor de zorgverleners die wekenlang in de frontlinie stonden. Ruimte voor rust is er (nog steeds) niet, want de stress voor nieuwe besmettingen en broeihaarden blijft. Daarnaast is het nu opnieuw alle hens aan dek voor de vele andere patiƫnten met (vaak te lang) uitgestelde zorg. We rollen van de ene drukte over in de andere. Daarbij blijft de hamvraag echter of deze coronacrisis eigenlijk wel lang genoeg heeft geduurd om een min of meer constante gedragsverandering teweeg te brengen bij burgers, beleidsmakers en zorgverleners.

ā€œDe veerkracht van de zorgverleners is niet onuitputtelijkā€

Elke verandering is moeilijk. Het is vaak cultuurgebonden en het lijkt soms gemakkelijker om vast te houden aan gewoonten, want ā€œwe hebben het altijd zo gedaanā€. Nu de onstuimige storm is gaan liggen, wil iedereen zo snel mogelijk naar zijn eigen normale leven terug (lees de gekende comfortabele bubbel). Onrust en onzekerheid blijven aanwezig, uit vrees voor stilte voor een nieuwe en nog hevigere storm ā€¦ Het tekort aan handen in de zorg is niet nieuw. Het is door deze onverwachte crisis enkel nog duidelijker geworden.

De zorg voor COVID en niet-COVID-patiƫnten werkt als communicerende vaten. Daarbij mogen die twee niet gelijktijdig overlopen. Daar zijn we tijdens deze eerste piek net aan ontsnapt. Maar de veerkracht van de zorgverleners is niet onuitputtelijk.

Moedig leiderschap en siloā€™s doorbreken

We hebben veel gevraagd aan de zorgverleners en gelukkig hebben we in het ziekenhuis geen 9 directies naar analogie van het aantal bevoegdheden voor gezondheidszorg in BelgiĆ«. Er was moedig leiderschap nodig en we hebben siloā€™s van afdelingen en diensten doorbroken en in sneltempo onze ziekenhuizen gereorganiseerd. Het was ā€œdu jamais vuā€ waar we best fier op mogen zijn.

ā€œWe realiseerden ā€œdu jamais vuā€ waar we best fier op mogen zijnā€

Wekenlang was adrenaline een drijfveer. Die nood aan flexibiliteit, wendbaarheid, snelle innovatie en vlug leren zal blijven deel uitmaken van ons nieuwe normaal. Het doorbreken van comfortzones ook. Ook beleidsmakers moeten hun siloā€™s doorbreken en uit hun koterij komen! En daarbij mogen ze eens zot doen, want dit is noodzakelijk om Ć©cht werk te maken van een duurzame samenwerking tussen eerste, tweede en derdelijn waarin ook de netwerken een rol van betekenis kunnen spelen.

ā€œZet de politieke maskers af en wees moedigā€

We hebben een unieke kans, om van deze crisis op een constructieve manier gebruik te maken om het in de toekomst beter te doen. Tegen het virus moeten we overal onze maskers opzetten, maar hierbij een oproep aan politici om hun maskers af te zetten, hun ideologische belangen aan de kant te zetten, en dit op alle niveaus. Pak uw politieke moed vast om grensoverschrijdend samen te werken in het belang van de patiĆ«nten en iedereen die voor die patiĆ«nten zorgt. Deze Corona crisis is nog lang niet de ā€˜perfecte stormā€™, zoals bijvoorbeeld de racisme pandemie die al decennialang woedt. Hier bestaat de kans dat men ā€“ althans in Minneapolis ā€“ de politie aan banden legt of zelfs volledig afschaft om van nul opnieuw te beginnen. Ook m.b.t. de versnipperde gezondheidszorg in BelgiĆ«, het verroeste middenveld en de sputterende ziekenhuisnetwerken zou men dit kunnen overwegen. Eerst de koterij afbreken om dan samen iets beter op te bouwen.

Strijdvaardigheid na het rouwproces

De afgelopen maanden lijken op een rouwproces. Toen we de beelden uit China en Italiƫ zagen, vertoefden we in een fase van ontkenning. Het werd onwezenlijk stil in onze ziekenhuizen en het angstzweet brak uit. Daarna kwam boosheid toen we de eerste weken zorg moesten verlenen aan COVID-patiƫnten zonder voldoende test- en beschermingsmateriaal. En nu zitten we in een fase waarbij een onzichtbaar virus niet te verslaan lijkt. Maar we moeten strijdvaardig vooruitlopen en overstappen naar een fase waarin we een mentale klik maken, want alleen samen kunnen we dit virus overwinnen en sterk staan in geval van een volgende piek, of het nu om SARS-CoV-2 gaat of een ander zeer besmettelijk virus.

Elk blogbericht op ā€˜UZ Brussel blogtā€™ weerspiegelt enkel de mening van de respectievelijke auteur.

Prof. dr. Manu Malbrain Prof. dr. Manu Malbrain
Prof. dr. Manu Malbrain
Diensthoofd Intensieve Zorgen
Prof. dr. Manu Malbrain is sinds 2017 diensthoofd Intensieve Zorg van het UZ Brussel. Daarnaast is hij professor aan de Faculteit Geneeskunde en Farmacie van de Vrije Universiteit Brussel (VUB). Manu is internist-intensivist en behaalde zijn doctoraat aan de KUL in 2007. Van 2002-2017 was hij diensthoofd Intensieve Zorg in ZNA en van 2013-1017 was hij hoofdarts in ZNA Stuivenberg en St-erasmus in Antwerpen. Hij is mede oprichter en voorzitter van de WSACS (The Abdominal Compartment Society) en IFA (International Fluid Academy). Hij gaf meer dan 1000 lezingen op (inter)nationale congressen, schreef meer dan 275 peer-reviewed artikelen, recensies, editorials, hoofdstukken en ook twee volledige boeken over het abdominaal compartiment syndroom. Momentreel werkt hij aan een boek over rationeel vochtbeleid. Twittert als @Manu_Malbrain.

Respect zit verweven in het DNA van het UZ Brussel. Daarom staat respect ook centraal bij het reageren op nieuws- of blogberichten. We kennen graag uw graag mening en staan open voor suggesties of vragen, maar vragen wel om een aantal simpele regels in acht te nemen. Alleen reacties die de regels respecteren, worden goedgekeurd en gepubliceerd.