Obesitas, meer dan alleen een gewichtsprobleem.

Obesitas, meer dan alleen een gewichtsprobleem.

03 maart 2023

Op 4 maart is het Wereldobesitasdag: de dag waarop we wereldwijd stilstaan bij de fysieke en mentale gevolgen van obesitas. Het wordt ook wel de vergeten epidemie genoemd. Want obesitas is meer dan een gewichtsprobleem. De Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) omschrijft obesitas als een ziekte waarbij het lichaam te veel vet opslaat. Het gevolg: ernstig overgewicht en gezondheidsrisico’s. De cijfers zijn zorgwekkend. In België heeft de helft van de inwoners overgewicht. Vaak wordt gezegd: “verlies gewoon wat gewicht”. Maar obesitas is een chronische ziekte die niets te maken heeft met luiheid of een gebrek aan wilskracht.

Wat is de oorzaak van overgewicht?

Overgewicht is vaak een combinatie van calorierijke voeding, weinig beweging, aanleg en erfelijke factoren. Mensen belanden vaak in een vicieuze cirkel: ondanks vele dieetpogingen lijkt hun gewicht eerder toe te nemen dan dat er structureel iets verandert. Een grote, langdurige verandering in het eetpatroon of in lichaamsbeweging is niet gemakkelijk. Wanneer er sprake is van gewrichtsklachten en een beperkt uithoudingsvermogen is dat nog moeilijker.

Obesitas is een ziekte met ernstige gevolgen

Personen met een fors overwicht, met andere woorden met een BMI hoger dan 35, lijden vaker aan diabetes (type 2), hart- en vaatziekten en/of een hoge bloeddruk. Psychische klachten zoals angst, depressie en lage zelfwaardering komen geregeld voor. Mensen bewegen minder of schamen zich wat een invloed kan hebben op hun sociale leven.

 

Lees verder onder de afbeelding

Welke behandelingen zijn er tegen obesitas?

De behandeling start in de eerste lijn met het geven van advies over voeding, beweging en levensstijl. Als dat niet voldoende is, zijn andere behandelopties mogelijk zoals medicatie of als laatste stap soms een operatie.

Behandeling met medicatie bij matig overgewicht is mogelijk, maar is niet voor iedereen weggelegd onder andere door de hoge kosten. Het ziekenfonds vergoedt dit immers niet.

Een andere niet terugbetaalde mogelijkheid is de endoscopische behandeling: het verkleinen van de maag via een gastroscopie. Dit gebeurt door een ballon in de maag te brengen die men na een 6-tal maanden weer verwijderd. Of door hechtingen te plaatsen waardoor de inhoud van de maag verkleint. Omdat de maag na een periode vaak weer groter wordt, zien we hierbij vaak een JOJO-effect.

Een operatie is de allerlaatste optie. Enkel wie een goedkeuring kreeg van een multidisciplinair team en een BMI heeft van meer dan 40 of 35 met bijkomende aandoeningen, kan een terugbetaling krijgen van de mutualiteit.

Hoe verloopt die beoordeling?

In het UZ Brussel gebeurt de beoordeling tijdens de 4-in-1 consultatie in de obesitaskliniek.
In één namiddag ziet de patiënt een endocrinoloog, psycholoog, diëtiste en een abdominaal chirurg. Zij gaan mogelijke oorzaken na, evalueren het eetpatroon en mogelijke psychologische factoren. Ook de mogelijkheid van een operatie wordt besproken. Als de patiënt een positief advies krijgt, kan de ingreep plaatsvinden. Het ganse traject duurt 3 maanden zodat er voldoende bedenktijd is.

Een operatie is zeker geen gemakkelijke oplossing, maar lijkt soms de laatste optie om uit de vicieuze cirkel te komen. Je verandert immers een goed functionerend verteringssyteem, met grote gevolgen het eetpatroon en leefstijl nadien. Het is een grote beslissing die veel doorzettingsvermogen vraagt. Het snelle gewichtsverlies geeft gelukkig wel vaak een positief effect op de gezondheid en daarmee een extra stimulans om de leefstijlaanpassingen vol te houden.

Er zijn 2 soorten operaties: een sleeve gastrectomie en een gastric bypass

Bij een sleeve gastrectomie wordt 2/3 van de maag weggenomen. Nadelen voor de patiënt? Een toename van zuurbranden (reflex) en een relatief groot percentage krijgt toch weer een gewichtstoename.

Een gastric bypass is een combinatie van een maagverkleining en het uitsluiten van een gedeelte van de darm van de vertering. Door deze omleiding (bypass) komen de verteringssappen pas later bij het voedsel. Daardoor worden er minder voedingsstoffen opgenomen. Ook enkele vitaminen worden minder opgenomen dus na de ingreep kunnen het best multivitaminen gebruikt worden.

Impact op lange termijn? Na een 6-tal weken is de patiënt vaak al tussen de 10-15 kg vermagerd. Na ongeveer een jaar stabiliseert de gewichtsafname en is er een duidelijke verbetering van bijvoorbeeld diabetes, hoge bloeddruk of slaapapneu. Een opvolging en begeleiding postoperatief eerst via de obesitaskliniek en nadien via de huisarts, blijft nodig.

Obesitas is een complexe ziekte, meer dan een gewichtsprobleem. Er bestaan verschillende behandelingen waarvan chirurgie de allerlaatste optie is. Meer informatie vind je hier.

 

Dr. Martijn Schoneveld Dr. Martijn Schoneveld
Dr. Martijn Schoneveld
Abdominaal chirurg
Dr. Martijn Schoneveld studeerde geneeskunde in Rotterdam. Sinds 2014 maakt hij deel uit van de dienst Abdominale Heelkunde van het UZ Brussel, waarbij hij naast endoscopische heelkunde en robotchirurgie geleidelijk meer subspecialiseerde. Momenteel verricht hij onderzoek naar de gevolgen van bariatrische chirurgie op verschillende ziektes veroorzaakt door obesitas. Binnen de diabeteskliniek is hij verantwoordelijk voor de metabole en bariatrische heelkunde. Naast activiteiten voor de opleiding van assistenten chirurgie in het UZ Brussel, is hij tevens actief lid van het bestuur van Belgian Section of Upper GI Surgery en van de Belgian Group of Endoscopic Surgery.

Respect zit verweven in het DNA van het UZ Brussel. Daarom staat respect ook centraal bij het reageren op nieuws- of blogberichten. We kennen graag uw graag mening en staan open voor suggesties of vragen, maar vragen wel om een aantal simpele regels in acht te nemen. Alleen reacties die de regels respecteren, worden goedgekeurd en gepubliceerd.