Ethiek is er niet om louter op te rakelen als de trein van de zorg vastloopt.

Ethiek is er niet om louter op te rakelen als de trein van de zorg vastloopt.

16 april 2020

Ethiek staat machteloos zonder een gedegen maatschappelijke organisatie en een rechtvaardig zorgbeleid, schrijft Ignaas Devisch in De Standaard, op 9 april 2020.

Ethische zorgomkadering: valkuil of handvat

Hij ziet namelijk een valkuil in de oproep tot ethische omkadering van richtlijnen die medisch handelen willen sturen wanneer dit zou gebeuren in een maatschappij die a priori niet op een voldoende evenwichtige en rechtvaardige manier tegemoet komt aan de vraag naar zorg. Hij haalt het zorgbeleid in de huidige (corona)crisis aan als voorbeeld, en refereert onder andere aan een onevenwicht in de aandacht die uitgaat naar de verschillende stations van zorg (zoals de eerstelijnsdiensten, de woonzorgcentra en de ziekenhuizen). Hij legt hier veel verantwoordelijkheid bij ā€œde politiekā€, en vraagt deze om er eerst en vooral voor te zorgen dat ons gezondheidssysteem iederĆ©Ć©n kan helpen zodat in een crisis zoals deze ethici niet ter hulp dienen geroepen als beslissingen over zorg moeten genomen worden.

Ethiek mag zeker niet als een doekje voor het bloeden afgedaan worden, inroepbaar wanneer een gezondheidssysteem faalt omdat essentiƫle pijlers te wankel van constructie blijken. Maar het is een betwistbaar idee dat ethiek in de gezondheidszorg slechts een plaats zou verdienen als stapsgewijs inzetbaar hulpmiddel. Ethiek is naar mijn mening een onlosmakelijke component van gezondheidszorg.

ā€œEthiek is een onlosmakelijke component van gezondheidszorg.ā€

Overwegingen van ethische aard zouden steeds deel moeten uitmaken van beslissingen bij medische zorg, hoe ruim of hoe beperkt het beschikbare aanbod aan middelen ook is. Dat ethici meer en meer betrokken worden bij zorg, is daar een welgekomen uiting van. Ook al kĆ”n complexe en soms hoogtechnologische zorg aangeboden worden aan iemand met ziekte, dit feit allĆ©Ć©n betekent niet dat het toedienen van die specifieke zorg de beste keuze is voor dat individu. Ethiek is er niet om louter op te rakelen als de trein van de zorg vastloopt ā€“ wat nu gebeurt in die landen die het hevigst getroffen zijn door de coronapandemie. Ethiek is een onderdeel van de zorg, van bij het begin.

Rechthouden wat recht moet zijn

En ethiek zit ook verweven in de maatregelen ā€œter bewaking van het budgetā€, zoals ā€œnodeloze zorg vermijdenā€ en ā€œmedische overconsumptie tegengaanā€. Voor wĆ©lke patiĆ«nt is wĆ©lke zorg nodeloos, en vanaf wanneer is medische zorg overdreven? Alleen al om het budget gezond te houden, en desorganisatie van de gezondheidszorg te voorkomen, is ethische reflectie nodig.

De gedachtegang dat ethiek eerst en vooral een gedegen maatschappelijke organisatie en een rechtvaardig zorgbeleid nodig heeft, houdt geen rekening met de overweging dat ethiek precies nodig is om de zorg op een gedegen en rechtvaardige wijze te verdelen. Ethische richtlijnen zijn er dus niet om wat krom trekt, recht te zetten, maar om recht te houden wat recht moet zijn.

Elk blogbericht op ā€˜UZ Brussel blogtā€™ weerspiegelt enkel de mening van de respectievelijke auteur.

Prof. dr. Patrick Lacor Prof. dr. Patrick Lacor
Prof. dr. Patrick Lacor
Afdelingshoofd Infectiologie
Prof. Lacor is afdelingshoofd Interne Geneeskunde, en hoofd van de eenheid Infectieziekten en het HIV-referentiecentrum van het UZ Brussel. Hij is ook voorzitter van de Reflectiegroep Biomedische Ethiek UZ Brussel. Zijn voornaamste medische interessedomeinen zijn infectieziekten, immuunstoornissen en klinische ethiek.

Respect zit verweven in het DNA van het UZ Brussel. Daarom staat respect ook centraal bij het reageren op nieuws- of blogberichten. We kennen graag uw graag mening en staan open voor suggesties of vragen, maar vragen wel om een aantal simpele regels in acht te nemen. Alleen reacties die de regels respecteren, worden goedgekeurd en gepubliceerd.