De hernia van de bovenrug: de meest miskende hernia

Thoracic disc herniations: an underestimated disease in search for a surgical cure. Met dit proefschrift promoveerde prof. dr. Erwin Cornips in 2023 rond de behandeling van thoracale hernia’s. Een nog te vaak miskende aandoening met een meer divers en complex ziektebeeld dan de meer bekende cervicale en lumbale hernia.

1 op 3

Het is niet omdat we in de literatuur maar weinig terugvinden over de thoracale hernia dat het om een zeldzame aandoening gaat. Maar liefst 37% van de (asymptomatische) bevolking heeft minstens één thoracale hernia op MRI scan. Een significant deel hiervan heeft pijn in bovenrug en/of borstkas. Die pijn gaat van een occasioneel ongemak tot een zeer invaliderende pijn met grote impact op de belastbaarheid en de levenskwaliteit. 

“Veel patiënten lijden jarenlang intense pijn zonder dat ze de juiste diagnose krijgen. Aan een MRI van de bovenrug denkt men eigenlijk veel te weinig. De klachten worden als wandpijn of spierpijn geduid en kunnen allerlei ziektebeelden nabootsen, waaronder hartproblemen. Wanneer men dan uiteindelijk toch een thoracale hernia vaststelt kijkt men er (ten onrechte) op dezelfde manier naar als naar een hernia in de nek of in de onderrug.” 

Nochtans zijn er duidelijke verschillen, stelt prof. dr. Cornips. “In de wetenschappelijke literatuur wordt dit onderscheid tot op de dag van vandaag nog steeds niet gemaakt. Als universitair ziekenhuis is het daarom onze taak om elke casus helder en objectief te beschrijven, grotere aantallen te verzamelen en academisch te onderbouwen.” 

Ziek ruggenmerg 

Uit ervaring weet prof. dr. Cornips dat een thoracale hernia zelden plots klachten geeft. Het gaat doorgaans om een chronische irritatie van het harde vlies rond het ruggenmerg en een chronische druk op en vervorming van het ruggenmerg zelf, veroorzaakt door een al langere tijd aanwezige hernia. In tegenstelling tot de beter gekende nek- en onderrug hernia (gevolg van overbelasting of slijtage) ontstaan deze hernia’s doorgaans op jonge leeftijd, in de groei, en geven pas veel later klachten. Bij meer dan de helft van deze patiënten kan bovendien een zgn morbus Scheuermann worden vastgesteld, met onder andere een wigvormige afplatting van de wervels en een toegenomen kromming van de borstwervelkolom (hyperkyfose).  

“In het begin voelen patiënten hooguit een vaag ongemak, maar doorheen de jaren stapelt de schade zich op tot de emmer overloopt, vaak met intense pijn als gevolg, en soms met geleidelijk progressieve uitval in een of beide benen en een verminderde controle over de blaas. In zeldzame gevallen kent de thoracale hernia een meer acute presentatie (acute pijn en/of uitvalsverschijnselen), soms zonder aanleiding, meer frekwent na een ongeval dat op een of andere manier het kwetsbare evenwicht verstoort.” 

Operatie soms enige effectieve oplossing 

Door de jarenlang opgebouwde irritatie krijgt men thoracale pijn vaak minder goed onder controle met medicatie en gerichte infiltraties. Toch verdient deze aanpak altijd een kans omdat hij minder invasief is dan een operatie. “Maar wanneer de pijnbestrijding uiteindelijk faalt, de patiënt ernstig inboet op zijn of haar levenskwaliteit, en lichamelijk onderzoek en beeldvorming overeenstemmen, dan is een operatie de enige manier om de oorzaak van de pijn structureel weg te nemen. De ingreep gebeurt met behulp van een camera via enkele kleine sneetjes in de borstkas, hetgeen veel minder ingrijpend is dan bij een klassieke open borstkas operatie. Bovendien is deze delicate ingreep in ervaren handen bijzonder veilig dankzij het gebruik van een 3D camera, aangepaste instrumenten, en permanente monitoring van het ruggenmerg.” 

Een succesvolle ingreep heeft overigens niet alleen fysieke maar ook psychosociale voordelen. Patiënten ervaren geen invaliderende pijn meer, bouwen hun vaak uitgebreide pijnmedicatie af, kunnen weer (door)slapen, komen weer buiten, nemen langzamerhand de draad weer op, en gaan soms na langdurige arbeidsongeschiktheid geleidelijkaan weer aan het werk. “Voor patiënten die jarenlang intense pijn hebben geleden maken de erkenning van hun probleem en een effectieve chirurgische oplossing ervan echt een fundamenteel verschil.”